Klassiekers. Je kunt er niet omheen. Waar we het eerder al over het t-shirt hebben gehad – dé basic on top – wordt het tijd om het over die basic down low te hebben. Wat dat is? De spijkerbroek natuurlijk! Om Diana Vreeland (yes, je kent haar nog van het artikel over het MET-gala!) te quoten: “Blue jeans are the most beautiful things since the gondola”. Laten we eens kijken hoe deze klassieker in onze kledingkasten is beland!
Goudkoorts
Er was eens… Een handelaar uit New York. Hoewel, New York? Eigenlijk kwam ‘ie uit Beieren, maar daar had hij op 17-jarige leeftijd al tschüss tegen gezegd en was toen met de noorderzon vertrokken. Deze handelaar verscheen rond 1850 ten tonele in Californië, waar een pittige goudkoorts heerste. The Gold Rush. Onze hoofdpersoon toonde hier zijn handelswaar: tentdoeken, dekens en grote hoeveelheden stof. Hij ontdekte dat er vooral veel behoefte was aan goede (stevige) werkbroeken. De goudzoekers gingen dag in, dag uit, de mijnen in en daar konden ze goede kleding bij gebruiken!
De beste man liet toen een vakkundige kleermaker van zijn stevige tentstof een nieuwe werkmansbroek maken. Deze bleek van uitzonderlijke kwaliteit en die info verspreidde zich als een lopend vuurtje. En zo begon de zegetocht van de spijkerbroek. De naam van de handelaar? Levi Strauss.
Verder perfectioneren
De vroegste exemplaren zijn bruin/beige, maar al snel werden ze met indigo blauw geverfd. De naam blue jeans is een Amerikaanse verbastering van het blue de Gênes, blauw uit Genua, waar de verfsoort die werd gebruikt om het stevige katoen te verven vandaan kwam. Dan komen we meteen op de volgende Amerikaanse verbastering. Die katoen kwam uit Nîmes, in het Frans: de Nîmes. Zie je ‘m al? Daar komt het woord denim vandaan! Waarom dit allemaal in het Frans moest? Géén idee!
In 1873 trad vervolgens kleermaker Jacob Davis in dienst. Hij maakte de jeans compleet door koperen klinknageltjes te slaan op naden die makkelijk uitscheurden. Dankzij dit innovatieve idee noemen wij kaaskoppies dit kledingstuk liefkozend ‘spijkerbroek’. Strauss en Davis patenteerden dit concept in hetzelfde jaar.
Kapers op de kust
Gedurende het decennium dat volgde werden verschillende verbeteringen aan het ontwerp gemaakt. Zo voegde Strauss de (in oranje gestikte) “dubbele bogen” toe om de achterzakken nog verder te verstevigen. En natuurlijk om nog meer de identiteit van “echte” Levi’s te bewerkstelligen! In 1922 voegden ze riemlusjes toe en in 1954 vervingen heuse ritsen de rij knopen. Daarnaast was Levi Strauss de eerste die een merklabel toevoegde aan de buitenkant van het kledingstuk! Hij plaatste dit labeltje bij één van de achterzakken, waar die vandaag de dag nog steeds rondhangt.
Maar… Toen was daar ineens het jaar 1890! Uh oh, het patent van Strauss en Davis verliep en dit was het startsein voor andere fabrikanten om deze stijl te produceren. In 1895 kwam OshKosh B’Gosh (ahum, pakkende naam) ten tonele. In 1904 volgde Blue Bell – wat later Wrangler werd – en in 1911 mengde Lee Mercantile zich ook nog eens in deze denimoorlog.
Over oorlog gesproken: Lee had blijkbaar best een goede PR gaande, want tijdens de Eerste Wereldoorlog werden Lee Union-Alls jeans de standaard voor alle soldaten.
Hi Ha Hollywood
Zoals ook bij het t-shirt het geval was, zorde Hollywood óók bij de spijkerbroek voor een flinke stijging in populariteit. In de jaren ’20 en ’30 werden de spijkerbroeken gedragen door acteurs als John Wayne en Gary Cooper – die toen de knappe cowboyrollen speelden.
James Dean werd vervolgens echt een icoon! Zijn kledingstijl met jeans, t-shirt en jack bepaalde de trend voor de “tegendraadse jeugd” op het hele westerse halfrond. Tot dan toe werden t-shirts slechts gedragen als onderkleding. Marlon Brando, die we dus ook tegenkwamen in het artikel over t-shirts, hielp trouwens ook flink met het populariseren van de jeans.
And now for the ladies
Ook vrouwen begonnen de spijkerbroek te dragen. Hierdoor werd het langzaam aan gebruikelijk dat vrouwen (in de VS) lange broeken gingen dragen. Let wel: dit gebeurde alleen in informele omstandigheden! Deze mode werd onder meer gepropageerd door Claire McCardell, en ook in de films River of No Return (1954) en The Misfits (1961) verscheen Marilyn Monroe in klassieke Levi’s. Dat de jeans (voorgoed) waren opgenomen in de vrouwelijke garderobe was wel “een dingetje”. Dit betekende namelijk dat er een breuk kwam met de lange traditie waarin dochters de esthetische opvattingen en kledingstijl van hun moeders overnamen. Daar was nu geen behoefte meer aan.
Enfin, de naoorlogse generatie was echt op zoek naar haar eigen identiteit en naar kleding om deze uit te drukken. Het duurde dan ook niet lang totdat er een nieuw winkelconcept was gevonden om aan deze behoefte tegemoet te komen. I present you: de boetiek. Tot dan toe waren er voor de aanschaf van kleding drie mogelijkheden: het modehuis van een couturier, een warenhuis met confectie of een kledingspeciaalzaak. Maar not anymore. Hoezee!
Op naar de top!
In de jaren zestig was de spijkerbroek inmiddels het uniform geworden van iedereen die jong, tegendraads en links was. Sommige high-schools verboden het kledingstuk zelfs! Maar je snapt dat dit alleen maar bijdroeg aan de populariteit (en symboliek!) ervan.
Tegen de tijd dat de late jaren ’70, vroege jaren ’80 gearriveerd waren, begon de high fashion ook geïnteresseerd te raken in dit “rebelse” kledingstuk. Het merk Fiorucci introduceerde de Buffal 70 jeans. Maar deze waren superstrak, donkerblauw, peperduur en bovendien moeilijk te krijgen. Dit was dus ongeveer het exacte tegenovergestelde van de vervaagde bell-bottoms die de voorkeur hadden onder de jongeren. Ze hadden duidelijk geen marktonderzoek gedaan bij Fiorucci. Big mistake. Big. Huge! (Bonuspunten voor wie deze referentie snapt)
In 1976 was Calvin Klein de eerste ontwerper die de blauwe spijkerbroek de runway op stuurde. Hulde! Gloria Vanderbilt volgde en haar jeans werden ook een instant hit!
In 1980 zorgden zowel de provocerende campagne van Calvin Klein (met Brooke Shields in de hoofdrol) als de zwoele advertenties van Guess (met Claudia Schiffer) ervoor dat de blue jeans een nieuwe, verleidelijke uitstraling kreeg. Tegen de jaren ’90 hadden ook modehuizen zoals Versace, Dolce&Gabbana en Dior de spijkerbroek omarmd.
Een gouden item
Vandaag de dag is de spijkerbroek echt niet meer weg te denken! Nu het tijdperk van de skinny jeans voorbij is, zien we ze weer in alle vormen en silhouetten. En in alle kleuren! niets is meer te gek en I looooooove it! Om dit artikel mee af te sluiten, ga ik (toch weer) smijten met een quote. Deze keer is ‘ie van monsieur Yves Saint Laurent (niet de minste, toch?). En hij gaat zo: “I wish I had invented blue jeans: the most spectacular, the most practical, the most relaxed and nonchalant. They have expression, modesty, sex appeal, simplicity – all I hope for in my clothes.“
Bronnen
Bass-Krueger, M. (2019). Vogue encyclopaedia: The history of denim jeans. Vogue Paris.
H.O.F. (2020). History of Jeans – Origin of Denim Jeans. History of Jeans.
Montanez, M. (2021). The History of Jeans: A Detailed Look at Denim Over the Decades. Byrdie.
