Voor mij (en ik ben vast niet de enige) is er in de mode geen kledingstuk zo basic als het T-shirt. Ze komen in alle kleuren, soorten en maten. Ook kan je ze nauwsluitend dragen of oversized. Aangezien ik niet zo lang ben, droeg ik vroeger nog wel eens een héél erg oversized T-shirt als een soort jurk met een legging eronder en een riem erom. Eigenlijk zou dat nog steeds kunnen. Hoewel, in theorie dan, die legging zou ik niet snel meer aanraken.
Hoe dan ook, het T-shirt is eigenlijk niet weg te denken uit het straatbeeld. Toch is het in de vorm zoals we ‘m nu kennen echter een relatief jong kledingstuk. Jazeker, de geschiedenis van het T-shirt is jonger dan je misschien zou denken: het bestaat zo’n 120 jaar. En dat niet alleen: het T-shirt ontstond uit een kledingstuk dat basically een onesie was…
De vroege jaren van het T-shirt
Eerst droegen mannen in de negentiende eeuw een union suit als onderkleding. Dit kan je vergelijken met dat wat we nu een onesie noemen, alleen was het nauwsluitend zodat het onder de overkleding paste. Daarnaast was dit met kleding eroverheen zo lastig om uit en aan te krijgen dat het, hou je vast, nodig was om een flapje ter plaatse van de billen toe te passen. Je snapt wel waarom, toch…?
Ook mannen die (zwaar) werk deden, droegen deze suits, maar in de warme zomermaanden was het – zelfs na het uittrekken van de bovenkleding – nog te warm om erin te werken. Daarom knipten of sneden de werkers hun jumpsuits doormidden zodat ze meer verkoeling konden krijgen. Hierop volgend begon een textielbedrijf, P.H. Hanes Knitting, een eigen variant van het jumpsuit te produceren. Deze had veel weg van de opengeknipte onderkleding waar ik het net over had. In plaats van een one-piece veranderde het bedrijf het kledingstuk in een two-piece. Het bleef echter nog steeds de bedoeling dat het als onderkleding gedragen werd. Hierop begonnen verschillende kledingmakers te experimenteren met methodes die toestonden dat de stof uitrekte en vervolgens weer de oorspronkelijke vorm aannam.
Een pak voor de vrijgezelle man.
Kort daarna, in 1904, kwam Cooper Underwear Company met een advertentie in een tijdschrift om een nieuw product te promoten. Deze advertentie speelde in op het feit dat de rollen vrij sterk verdeeld waren tussen man en vrouw. Het was zeldzaam dat, wanneer een ondershirt kapot ging, de man de benodigde vaardigheden bezat om het te repareren.
Het shirt waarvoor reclame werd gemaakt was specifiek bedoeld voor “bachelors” en toont een voor- en nafoto. In de voorfoto kijkt een man weg van de camera alsof hij zich schaamt. Hij is namelijk alle knopen van zijn ondershirt verloren! Foei! Hierdoor moet hij de flapjes bij elkaar houden met veiligheidsspelden. In de nafoto is een stoere kerel te zien met een krulsnor die een sigaar rookt. Hij is blij, want hij heeft een “bachelor undershirt”! Dat shirt heeft genoeg stretch om over het hoofd te kunnen worden aangetrokken. “Geen veiligheidsspelden – geen knopen – geen naald – geen draad,” zo luidt de slogan boven de advertentie, duidelijk gericht op single mannen zonder naaiskills.
The Navy caught on
Iemand in de U.S. Navy moet dit een logisch idee hebben gevonden, want in het jaar erop werd gesteld dat de mariniers shirts zonder knopen onder hun uniforms moesten dragen. Uiteindelijk raakten duizenden mannen bekend met het gemak van een katoenen pullover. Het T-shirt is niet het enige kledingstuk waar de U.S. Navy een rol speelde. Eerder kon je in deze post al lezen dat ze ook een flinke rol hebben gehad in de geschiedenis van de flared pants.
Het beestje bij de naam noemen
Toch duurde het nog tot 1920 voordat het kledingstuk de naam kregen zoals we het nu kennen: T-shirt. Dit is deels te danken aan de schrijver F. Scott Fitzgerald, die als eerste het woord “T-shirt” (letterlijk) zwart op wit drukte. Het verscheen in zijn roman This side of Paradise waar hij uitweidt over verschillende kledingstukken die een personage mee naar kostschool neemt. “…voorzien van zes stuks zomerondergoed (…), één trui of T-shirt, vertrok naar New England,” zo schreef hij.
Fitzgerald ging er blijkbaar vanuit dat de lezer automatisch zou begrijpen waar hij het over had met zijn zelfverzonnen term die hij had afgeleid van de vorm van het kledingstuk. En, nou ja, dat is ook gebeurd. Dus prima inzicht van “onze” Scotty.
Het T-shirt had in deze tijd dus nog steeds uitsluitend lange mouwen en werden enkel gedragen als onderkleding. Vaak was het zelfs verboden om je, waar dan ook, publiekelijk te vertonen als de onderkleding zichtbaar was.
Het gob shirt
In 1938 lanceerde Sears een eigen variant op het vroege T-shirt. Zij noemden het een gob shirt en het was vergelijkbaar met het moderne basic shirt van nu. Het had bijvoorbeeld korte mouwen en kon het gedragen worden als onderkleding én bovenkleding. Vervolgens zorgde de Tweede Wereldoorlog dat het T-shirt een plek innam in het dagelijks leven. Mannen die in dienst hadden gezeten namen de shirts, die ook hier hadden gediend als onderkleding, mee naar huis. Ook werden veteranen na de oorlog veelal gezien in een T-shirt die ze boven hun oude uniformbroek droegen.
Hallo?! Is het nou al hip of niet?
Later, in de jaren ’50, werd het T-shirt pas écht populair onder breder publiek dankzij acteur Marlon Brando. Jep, die van The Godfather, alleen dan jonger. Hij droeg er een in het toneelstuk A Streetcar Named Desire dat een hit werd op Broadway. Vanaf dit moment werd het een modebewuste keuze om het T-shirt te dragen als bovenkleding. Hè hè, dat heeft nog lang geduurd! De kostuumontwerpster van het stuk, Lucinda Ballard, maakte een gedurfde keuze. Zij koos ervoor om de jonge Brando te kleden in afgedragen, te strakke Levi’s 501 jeans en een vies T-shirt. Dit wekte de suggestie van een soort naaktheid die toen niet op toneel getoond kon worden. Daarnaast kwamen zijn spieren er waarschijnlijk goed in uit. Tenminste, waarschijnlijk? Op de foto kun je zien dat daar niets waarschijnlijks aan was! *heart eyes*.
Let’s talk about nudity
Schrijfster Anne Hollander vergeleek in haar boek Sex and Suits mannen in de media die t-shirts droegen met vrouwen gekleed in nachtjaponnen. Dit zegt wel wat over het feit dat T-shirts nog steeds gezien werden als onderkleding. Ook vond men dat ze hintten naar een controversiële naaktheid. In de latere filmversie van A streetcar named Desire speelde Marlon Brando dezelfde rol. Helaas mocht hij zijn te strakke jeans niet meer dragen. In plaats daarvan kreeg hij een losvallende baggy broek. En het T-shirt? Dat bleef wel.
Ook kan ik het niet over T-shirts hebben zonder daarbij een eervolle vermelding voor James Dean achter te laten. Zijn optreden onder andere de film Rebel with a cause heeft ook absoluut geholpen met het populariseren van het T-shirt. Binnenkort zal hij snel weer de revue passeren wanneer ik het over die andere basic ga hebben: de spijkerbroek.
Op zoek naar perfectie
Inmiddels kan niemand meer om het T-shirt heen. Meer basic dan dit kan je het niet vinden, denk ik. Ik ben nog steeds op zoek naar hét perfecte T-shirt: aansluitend maar niet te strak, een goeie dikke stof en ruimere mouwen. En wit, uiteraard. Tot nu toe vind ik óf een shirt met de juiste mouwen (lekker ruim zoals bij mannenshirts) maar dan weer heel losvallend, óf een aansluitend shirt met van die mini kleine aansluitende mouwtjes. Dat wil ik ook weer niet. Als iemand de winnende tip heeft: hook me up!
Bronnen
Bekhrad, J. (2018, 2 februari). The T-shirt: A rebel with a cause. BBC Culture.
Hollander, A. (2016). Sex and Suits: The Evolution of Modern Dress (2nd ed.). Bloomsbury Academic.
Horn, B. (2021, 16 juni). A Brief History of the T-Shirt, an American Staple. Over Under Clothing.
Lindgren, H. (2009, 12 augustus). T-Shirt by Darwin. New York Magazine.
