Hakken: een iconisch type schoen waar ik, zoals veel vrouwen misschien, een haat-liefde verhouding mee heb. Liefde omdat, tsja, ik toch vind dat bepaalde kleding leuker/mooier/chiquer staat met een goede hak eronder. En vaak is mijn motto dan ook: go big or go home. Oftewel: onder mijn pumps zit gemakkelijk een hak van 10 cm. En daar komt dan natuurlijk ook meteen de haat vandaan: want o, o, o, waarom kunnen die dingen nou nooit tot aan het eind van de avond lekker blijven zitten? Maar goed, om maar meteen even op de titel in te gaan: hakken waren een hele lange tijd helemaal geen vrouwenschoenen! No sir!
Pssst: ik moet je wel waarschuwen. Dit wordt een lang artikel…! Ik bleef maar interessante feitjes vinden en die wilde ik natuurlijk met jullie delen!
boven elkaar uit stijgen
De hoge hak is helemaal terug te leiden naar die antieke beschavingen waar we het al regelmatig over hebben gehad. Egyptische muurschilderingen die dateren van 3500 v.Chr. lieten al personen zien die hun schoenen met dikke zolen verhoogden. De bedoeling hiervan was dat de drager boven de vieze straten werd getild. Een ander verhaal is dat deze schoenen specifiek door slagers werden gedragen zodat hun voeten niet door het bloed sleepten (mocht je net aan het lunchen zijn: eet smakelijk).
Dit principe kwam ook voor bij de oude Grieken. Zij droegen sandalen die kothorni werden genoemd. Deze sandalen hadden dikke zolen gemaakt van kurk. Acteurs droegen deze om verschillende sociale klassen en belangrijkheid van ieder karakter uit te drukken tijdens een toneelstuk. Later, in het antieke Rome, werden hoge schoenen juist gedragen door prostituees om herkenbaar te zijn voor potentiële klanten. Hierbij gaat zelfs het verhaal dat de schoenzolen “advertenties” achterlieten in het zand waardoor klanten het juiste bordeel konden vinden.
Echte mannendingen, die hakken
Maar het begint pas echt interessant te worden in het Perzië van de 10e eeuw. Hier droegen soldaten laarzen of schoenen met hakken. De hak zorgde er namelijk voor dat hun voeten goed in de beugels bleven zitten. Vooral bij het staand galopperen. In de eeuwen daarna werden deze hakken overgenomen door Perzische aristocraten en rijkelui. De hak gaf ze namelijk extra lengte en dus, vonden zij, extra aanzien. Toen deze rijke Perzen de wereld rond gingen reizen en onder andere bezoeken brachten aan het Franse hof, verspreidde deze trend zich snel.
Elegantie in de renaissance
Tijdens de Renaissance werden hoge hakken echt gebruikt als fashion statement. Niemand minder dan Catharine de’Medici (koningin van Frankrijk halverwege de 16e eeuw, maar ook lid van de belangrijke Italiaanse Medici familie) begon hakken te dragen om haar kracht en aanzien te versterken. Deze trend werd uiteraard weer snel opgepikt door de aristocratie. Dit leidde tot de ontwikkeling van uitbundig versierde hakken, gemaakt van kostbare materialen.
Zoals met veel trends, sloeg deze hoge schoenentrend ook flink door. Ik moet bekennen: ik dacht dat ik dit type schoen al behandeld had in het artikel over de Renaissance, maar dat is blijkbaar niet zo. Om mezelf te quoten: “die verdienen een eigen podium”. Oepsie, anti-climax! Nou goed, in een notendop: chopines waren eigenlijk een soort platformschoenen avant-la-lettre. De zolen van deze praktisch ondraagbare schoenen konden wel 50 cm hoog zijn! Dat lees je goed: een halve meter! Waarom zo hoog? Nou: hoe hoger de schoen, hoe meer stof er nodig was om de jurken tot aan de vloer te laten reiken. En hoe meer stof je gebruikte, des te meer aanzien. Want je moest wel veel geld bezitten om zó veel stof te kunnen betalen!
Hakken zijn voor mannen én vrouwen
Tijdens de 17e en 18e eeuw werden hakken door zowel mannen als vrouwen gedragen. Monsieur koning Lodewijk de 14e droeg met veel plezier en liefde hakken tijdens zijn regeren. Hij was niet zo groot, dus hij deed er alles aan om langer te lijken. Dit deed hij trouwens niet alleen met behulp van hakken, maar ook door het dragen van een flink volumineuze krullenpruik. Fun fact: deze Louis XIV stond bekend om het dragen van hakken met een rode zool… Klinkt bekend? Inderdaad! De schoenen van Christian Louboutin hebben dit kenmerk, niet zonder PR-gedachte natuurlijk, overgenomen. Shoes for royalty!
Hakken zijn toch niets voor mannen?!
Al het harde werk van de Zonnekoning om hakken als men’s fashion staple vast te pinnen in de maatschappij, werd door zijn opvolger helemaal teniet gedaan. Potverdrie nog aan toe! Tijdens zijn regeren, werd de hak juist weer symbool voor vrouwelijke frivoliteit. En ten tijde van de Franse Revolutie waren laarzen helemaal da bomb!
De Industriële Revolutie in de 19e eeuw zorgde ook voor een revolutie in de schoenenindustrie: de massaproductie van hoge hakken kwam op gang. In deze tijd kwamen hakken dan ook terug naar de bourgeoisie, oftewel de rijke middenklasse. Vrouwen die een redelijk goede status hadden, droegen deze schoenen. Aan het eind van de 19e, begin 20e eeuw kwam er echter een nieuwe symboliek bij, geïnspireerd door de Franse Cancandanseressen (denk: Moulin Rouge) en de prostituees die hen aanbaden. Door het vieren van curves, die geassocieerd werden met verlangen en sexualiteit, werden hoge hakken hét symbool voor vrouwelijkheid.
Vorm volgt…?
Het duurde echter nog tot de fifties voordat de hoge hak de vorm kreeg zoals we ‘m nu kennen. De Franse ontwerper Roger Vivier creëerde in 1954 de Stilettohak. Hij zei over deze schoenen: “They finish the silhouette with a stroke of a pencil”. Schoenen met puntige hakken waren in die tijd niet nieuw, maar Vevier (die trouwens ook wel the Fabergé of Footwear wordt genoemd) ontwikkelde deze stijl door een dunne stalen koker in de hak toe te passen. Hierdoor werd de hak steviger en kon ‘ie dunner en hoger. Door deze uitvinding, bestormde de stiletto de catwalks (letterlijk en figuurlijk) en kun je wel zeggen dat het modelandschap voorgoed veranderd was.
Bekende actrices van de 20e eeuw verspreidden de populariteit van de hak nog verder. Iconische figuren zoals Marilyn Monroe en Audrey Hepburn zorgden ervoor dat de schoen door iedereen begeerd werd.
1970’s galore
“Maar Laura”, zul je nu misschien denken, “hoe zit het dan met het discotijdperk? Daar droeg iederéén platform heels“. Nou, je hebt natuurlijk helemaal gelijk! Om het nog even terug te koppelen: deze platforms zijn basically de nieuwe variant van de eerdergenoemde chopines.
Sterker nog, nog voordat John Travolta in 1977 zijn opwachting maakte (op de verlichte dansvloer van Saturday Night Fever) werden hakken en platforms gedragen door verschillende pop- en rocksterren. In de vroege jaren ’70 droegen sterren zoals David Bowie en Marvin Gaye al sky-high schoenen en laarzen!
En hoe zit het nu?
Inmiddels zijn we in een tijdperk aanbeland waar comfort toch ook wel weer hoog op ons lijstje staat. Inmiddels is het geen must meer om per se onder een rok of jurk hakken te dragen. Sterker nog: het dragen van sneakers of bijvoorbeeld Dr. Martens onder een rok geeft inmiddels meer stijlexpressie dan “altijd maar die standaardhak”. Ook zien we steeds vaker dat hakken niet specifiek meer voor vrouwen on trend zijn. Hoera! Neem maar eens een kijkje op het Instagramaccount Men’s Heels Revolution (geen sponsor). Ook hebben we sterren zoals Harry Styles, Lil Nas X en Billy Porter onlangs de show zien stelen met flamboyant gehakte schoenen en platforms.
De modehuizen volgden hierop al snel. Zo stak Givenchy de voeten van hun mannelijke modellen tijdens de SS22 shows in platform klompen en waren bij NIHL de strappy heeled sandals niet weg te slaan.
Ook steken er steeds meer genderloze schoenmerken de kop op. Denk maar aan Kira Goodey en Lidia Talavera. Zij hebben als doel de schoenenindustrie inclusiever te maken. One heel at a time. “Mensen zijn op zoek naar genderloze hakken, hakken voor mannen of hakken voor grotere maten,” zegt Goodey. “Ik realiseerde me dat ik dat van de daken moest schreeuwen.”
Dus, lieve lezer, wie je ook bent en hoe je je identificeert: ren naar de kast of de winkel om die fabulous heels waar je al zo lang van droomt te pakken te krijgen! Let’s strut our stuff!
Heb je nog geen genoeg van lezen over schoenen? Neem dan eens een kijkje bij dit artikel over UGG’s. Of, om maar in de “voetjes” te blijven, bekijk eens wat er allemaal te weten is over Pied de Poule!
Bronnen
Lind, H. (2021). From Harry Styles to Lil Nas X: How heels became genderless. Input.
Marsh, A. (2017). High Heeled Shoes Were Originally Created For Men. Teen Vogue.
Murphy, P., & Garrison-Boyd, L. (2022). The History of High Heels. Study.
Segran, E. (2022). The long history of heels: from a symbol of men’s power to women’s burden. Fast Company.
Skip. (2018). Chopines, de plateauzolen uit de 15e eeuw die wel 50 centimeter hoog konden worden. Curioctopus.nl.
Sterley, A. (2022). The Surprising Origin of High Heels. The Fact Shop.
65th anniversary of the Aiguille heel l Roger Vivier. (z.d.). Roger Vivier | Official Site.
Men in Heels: Vintage Photos of Male Rock Stars Wearing Sky-High Boots and Platform Shoes in the 1970s. (2018).
