The little black dress. La petite robe noire. The LBD.
Het lijkt me niet raar dat wij Nederlanders vaak bovenstaande termen gebruiken. “Het kleine zwarte jurkje” klinkt toch een beetje kneuterig, vind je niet? Precies. Welke modeminnende vrouw kent ‘m niet? Kent haar niet, zou ik zeggen. In mijn hoofd noem ik deze staple het liefst een “haar” en een “zij”, maar misschien ben ik ook gewoon een béétje raar. Goed, terug naar het onderwerp.
Ik denk dat The little black dress en Gabrielle “Coco” Chanel voor de meesten in gedachten een onlosmakelijke connectie vormen. Voor mij in ieder geval wel! Maar wat weten we er eigenlijk verder over? Heeft mademoisselle Chanel dit type jurk “uitgevonden” of bestond het al langer? En als het al langer bestond, waarom zijn deze twee (de jurk en Coco dus) dan zo met elkaar verbonden? De kleur zwart heeft zelf al een rijke historie, maar daar zal ik in de toekomst zeker nog een artikel aan wijden!
Nou, lieve lezers, zoek een gemakkelijke houding, trek voor de gelegenheid desnoods je LBD uit de kast en ga misschien zelfs nog voor een echt Holly Golightly-momentje door jezelf te behangen met parelkettingen (nep, natuurlijk. Zo deed Chanel het zelf ook). Ready? Dan nemen we een duik in de geschiedenis van het kleine zwarte jurkje!
Een zwarte geschiedenis
Om jou en mij meteen maar even met de voeten stevig op de grond te zetten: nee, Chanel heeft de LBD niet “uitgevonden”. De eerste verschijning van de term kwam voor in het boek The Wings of the Dove geschreven door Henry James in 1902. Hierin stond: “She might fairly have been dressed tonight in the little black frock that Milly had laid aside.” Natuurlijk droegen vrouwen al honderden jaren vóór dat boel al zwarte jurken. Traditioneel gezien was zwarte verf één van de duurste verfsoorten en daarbij was het ook nog eens de moeilijkste kleur om te behouden. In mijn hoofd hoor ik nu de stem van Jules Deelder die zegt: “Want wat zwart is, moet zwart blijvuhh”.
Maar goed, dat terzijde. Omdat zwarte verf dus zo duur en moeilijk was, gaf het ook meer status en aanzien. Veel mensen werden in de 16e en 17e eeuw in zwarte kleding vereeuwigd op schilderijen. Maar dit was niet omdat ze zo conservatief waren (en ze waren ook geen architecten;) ), maar omdat hiermee hun rijkdom goed uitgedrukt kon worden. Deze mensen konden immers de duurste kledingstukken betalen!
Strike a pose, Vogue.
In 1926 publiceerde de Amerikaanse Vogue een tekening van een korte, simpele zwarte jurk, gemaakt door Coco Chanel. Dit jurkje viel op de kuiten, had een rechte snit en was heel simpel versierd met een paar diagonale lijnen. Vogue noemde de jurk “Chanels Ford”, omdat de Little Black Dress een simpele jurk was die toegankelijk was voor alle vrouwen in iedere sociale klasse. De vergelijking werd gemaakt met de simpel ontworpen, vriendelijk geprijsde zwarte Ford Model T automobiel. Daarnaast zei Vogue dat de LBD een soort “uniform van alle dames” zou worden. Dit zorgde ervoor dat de kleur zwart niet meer alleen geassocieerd werd met rouw, wat tot dan toe het geval was.
Chanels timing was, natuurlijk, perfect. Waarom? Omdat de jurk uitkwam tijdens de Grote Depressie, waar simpel en betaalbaar de kernwoorden waren. Later, tijdens de oorlog, werden textielen en stoffen gerantsoeneerd. Hierdoor bleef deze simpele zwarte jurk opnieuw de go-to outfit aangezien je hiermee elegant kon zijn zonder al je geld te spenden.
De New Look van Christian Dior
Na de oorlog kwam er nóg een andere beroemde ontwerper die de LBD stevig in de modegeschiedenis plantte. Dit was natuurlijk Christian Dior, die de vrouwenmode volledig veranderde met zijn New Look.
Een volle rok en bijeengeplooide tailles gaven de Little Black Dress een sexier uitstraling. Het duurde dan ook helemaal niet lang voordat de Hollywoodsterren deze stijl overnamen. Zowel on as off screen.
Tsja. En nu we het dan tóch over Hollywood hebben… Dan heb ik, even tellen, drie woorden voor je: Breakfast at Tiffany’s. Ik bedoel, halloooo?! Er is toch geen iconischere scène voor de LBD dan die waar miss Audrey op een croissantje staat te knabbelen met een koffie to-go terwijl ze voor de etalage van Tiffany’s staat? En dat allemaal while looking flawless in de zwarte Givenchy-jurk die ze nog aan heeft van het feestje van de avond ervoor. Tss. Doe mij wat zij drinkt in de ochtend na een feestje…!
De jurk in kwestie is trouwens in 2006 geveild voor niet minder dan een pittige vierhonderdzevenenzestigduizend pond. Ok ok, beetje overdreven om het uit te typen. 467k in Britse ponden dus!
Meer iconische LBD’s
Sinds Audrey Hepburn zijn er natuurlijk nog veel meer iconische momenten geweest met een Little Black Dress in de hoofdrol.
In 1988 gaf Yves Saint Laurent de Little Black Dress nog een twist. Hij stal “man’s best outfit”, namelijk de smoking en gaf dit aan de vrouwen. Dit deed hij al ieder decennium zo ongeveer, maar in ’88 was het dan tijd om deze toe te passen op de LBD. Zijn variant werd een verleidelijke mini-jurk met brede schouders en grote knopen.
Vervolgens was er de zwarte jurk die Prinses Diana droeg in 1994. Deze jurk staat ook wel bekend als de revenge dress. Waarom? Omdat ze deze droeg op de dag dat Charles (op tv) toegaf vreemd te gaan met zijn voormalige vriendin Camilla Parker Bowles. De jurk die Lady Di die avond droeg naar een diner in Kensington Gardens, had blote schouders, decolleté en een hoge split. Zo’n sexy look had ze nog nooit gedragen! Alsof ze wilde laten zien: kijk eens wat je verliest…!
Dat ’94 een goed jaar was voor de Little Black Dress, blijkt wel uit nóg een icoon: de jurk die Elizabeth Hurley droeg naar de première van Four Weddings and a Funeral. Jep, die met die veiligheidsspelden! Deze showstopper was een ontwerp van Gianni Versage en werd op z’n plaats gehouden door enorme gouden safety pins. In 2017 droeg Lady Gaga een zo goed als perfecte replica van die Versace-jurk. Zelfs haar haar was bruin geverfd om die van Elizabeth Hurley te matchen. Een ode, kan je wel zeggen!
Er zijn natuurlijk nog meer iconische jurken geweest, zoals het jurkje met spaghettibandjes die Cameron Diaz in de 90’s droeg of de Tuxedo-dress van Jennifer Lawrence. Kate Moss, Naomi Campbell, ze horen allemaal in de rij! Maar dan claim ik nóg meer schermtijd van jullie en dat is natuurlijk niet goed voor de ogen;)
Bronnen
Clark, L. (2021). Princess Diana revenge dress: True story behind the iconic frock. The US Sun.
Goldstone, P. (2017). A short yet comprehensive history of the little black dress. Marie Claire.
Menkes, S. (2013). The Colorful History of the Little Black Dress. The New York Times.
Schacknat, K. (2014). In en uit de mode. 2000 jaar modevormgeving (1ste editie). Amsterdam University Press.
Werlin, K. (2005). The Fashion Historian: The Little Black Dress. The Fashion Historian.
